آراز غلامی

کنسرسیوم وب جهانی در نوامبر 2002، زبان OWL را به عنوان زبان نشانه‌گذاری معنایی به منظور انتشار و تسهیم هستی‌شناسی‌های وب پیشنهاد کرد. این زبان بر مبنای RDF و برگرفته از DAML+OIL است. OWL یکی از زبان‌های نشانه‌گذاری معنایی است که با تعریف کلاس‌ها، نمونه‌ها و روابط به طور واضح و رسمی در توسعه و ساخت هستی‌شناسی‌ها به کار می‌رود. OWL نسبت به XML، RDF و RDFS امکانات بیشتری برای بیان مفاهیم و معانی دارد و به دلیل قابلیت نمایش محتوای میانکنش‌پذیر رایانه‌ها در وب، برتر از سایر زبان‌ها است. این زبان دارای سه زبان فرعی OWL Lite، OWL DL و OWL Full است که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای گروه خاصی از کاربران طراحی شده‌اند.

آنتولوژی ریشه‌ای لاتین دارد، از دو واژه (آنتو) به معنی هستی و (لوجیا) به معنی شناخت و مطالعه به وجود آمده است و درکل به معنی هستی‌شناسی یا شناخت هستی است. قسمت نخستین این ترکیب، اشاره به هستی و قسمت دوم آن، همان شناخت فردی است که انسان یونانی درصدد دستیابی به آن بوده است بنابراین، یونانیان با آنتولوژی، قصد شناخت جهان را داشتند و به همین دلیل آنتولوژی را هستی‌شناسی می‌گویند. ازاین‌رو معنی و مفهوم واژه آنتولوژی که از انجمن هوش مصنوعی گرفته‌شده است، معنای صریح وب معنایی را تشریح می‌کند. آنتولوژی تعاریف، طبقه‌بندی فراگیر و جامع اشیاء و ارتباطات میان آن‌ها را در تمام عالم هستی معرفی می‌کند که درواقع برآمده از مفاهیم و ایده‌های قدیمی‌تر و ژرف‌تر آن در فلسفه است. تعریف اصلی آنتولوژی­ها که امروزه معنای حقیقی خود را به دست آورده‌اند، توسط توماس گروبر انجام‌شده است او عقیده دارد که آنتولوژی یک مشخصه رسمی و یک موجودیت از ادراک و مفهوم است، مشخصه یک آنتولوژی از تشریح رسمی مجموعه عبارات و ارتباطات میان آن‌ها که با یک‌زبان خاص و در یک فایل که برای رایانه­ها نیز قابل‌فهم باشد، به دست می‌آید.

زبان هستی‌شناسی وب یا آوُ‌ل (جغد) (Web Ontology Language – OWL) یک زبان نشانه‌‌گذاری‌ست که جهت نشر و تبادل دانش در فضای اینترنت در دامنه وب معنایی توسط Mike Dean و Guus Schreiber در سال ۲۰۰۲ ساخته شد. هستی‌شناسی هم نام شاخه‌ای از فلسفه و هم بخشی است از علوم کامپیوتری‌ست که با رشدی سریع در حال پیدایش و گسترش است. نسخه دوم در ۱۲ نوامبر ۲۰۰۹ منتشر شد.

OWL به عنوان ابزاری برای مدل کردن دانش مربوط به یک حوزهٔ خاص به کار می‌رود. تمام دانش موجود در آن حوزه، به صورت خانواده‌ای از مفاهیم وابسته مدلسازی می‌شوند که میان آن‌ها روابط شمول برقرار است. به عبارت دیگر کل اطلاعات مزبور به صورت درختی سلسله مراتبی مدل می‌شود که هر چه در آن پایین‌تر می‌رویم، با مفاهیم تخصصی‌تر آن حوزه مواجه می‌شویم.

هستی‌شناسی‌های آول (OWL) را می‌شود در سه نوع (زیرزبان) به شرح زیر طبقه‌بندی نمود. صفت اصلی جداکننده در هر یک از این انواع بیان‌گری آن است.

• آوُل-لایت دارای کمترین بیان‌گری نسبت به دو زیرزبان دیگر است.\
• آوُل-دی‌ال بیان‌آوری مابین دو نوع آوُل-لایت و آوُل کامل را در خود دارد.
• آوُل کامل حداکثر بیان‌گری را داراست.

دریافت نسخه بهینه‌شده‌ی OWL Web Ontology Language Guide
مرجع کامل و اطلاعات بیشتر در کنسرسیوم جهانی وب

Scuttlebutt یه پلتفرم غیر متمرکز مشابه OpenBazaar و سیستم‌های Zeronet و Blockstack هست که قبلا براتون معرفی کردم. با این سیستم می‌تونید بی نیاز به هیچ سرور متمرکزی خبرها و اطلاعات‌تون رو در شبکه‌ی بسیار امن و بزرگ Scuttlebutt منتشر کنید. نصب و راه‌اندازیش هم به راحتی انجام میشه و نیاز به دستورالعمل خاصی نداره.

دسترسی به Scuttlebutt

وقتی شادروان پروژه مئلستروم اومد خیلی هیجان‌زده شده بودم بابتش و امکاناتی که قرار بود ارائه بده. شبکه بیت‌تورنت رو درنظر بگیرین، حالا فک کنین بجای فایل‌(های) تورنت وب‌سایت (یا محتوای ابرمتنی) داشته باشیم تو اون نودها که می‌تونن سید و لیچ بشن. اینطوری وب‌سایت شما عملا همه‌جا هست و هیچ‌جا نیست. توسط کسایی که براش ارزش قائلن سید میشه و توسط بازدیدکنندگان لیچ. این پروژه مدت کوتاهی بعد از معرفی‌شدنش تو همون فاز بتا خاموش شد. دلیلش رو من یکی نفهمیدم ولی بنظرم ایده‌ی خارق‌العاده‌ای بود.

گذشت تا اینکه به‌لطف بلاک‌چین بازم تب‌و‌تاب تمرکززدایی بالا گرفت و دو سرویس Zeronet و BlockStack معرفی شدن. زیرونت تو این سند بطور کاملی توضیح داده که چی هست و چطور کار می‌کنه. ولی بطور کلی میشه نسل جدید همون مئلستروم درنظر گرفتش. زنجیره‌ای از وب‌سایت‌ها که سرور مرکزی ندارن و بر روی سیدرهایی که یک‌بار وب‌سایت رو دریافت کردن میزبانی می‌شن. تفاوت اصلی این فناوری با تورنت عادی در رمزگذاری ارتباطات و البته قابلیت بروزرسانی وب‌سایت‌های میزبانی شده‌ست. برای نمونه Play یکی از این وب‌سایت‌هاست. مرجعی برای دانلود [غیرقانونی] فیلم. که طبعا برای دسترسی بهش نیازمند نصب ‌Zeronet هستین.

پروژه BlockStack که خودش رو اینترنت برای اپ‌های غیرمتمرکز معرفی می‌کنه مشابه Zeronet هست ولی بیشتر روی اپ‌ها تمرکز داره تا نمایش محتوای متنی. OpenBazaar که اینجا معرفیش کردم یکی از این اپ‌هاست. اگه سرور بیکاری دارین و دوست دارین تو این پروژه مشارکت کنین اینجا راهنمای کامل ایجاد یک نود در شبکه بلاک‌استک موجود هست. خوندن اوراق سفیدش هم برای درک نحوه کار سیستم خالی از لطف نیست.

من عاشق تکنولوژی‌های جدیدم. منظورم گوشی جدید شونصد هسته‌ای یه شرکت درپیت شرق آسیایی نیست. منظورم فناوری‌هایی هستن که ما رو یک قدم بیشتر به جلو می‌برن. چیزهایی مثل بیت‌تورنت، تور، مئلستروم، بلاک‌چین، دیپ‌مایند، شبکه‌های آزاد. در بین این بازار شامی که همه ماینر شدن و دنبال تریدکردن هستن شاید بهتر باشه بریم سراغ پس‌زمینه‌ی اینطور فناوری‌ها و تاثیراتش رو زندگی و آینده رو درک کنیم.

OpenBazaar یه پروژه عجیب و هیجان‌انگیزه و یه بازار آزاد هست برای خرید و فروش هرچیزی. طبق گفته‌های وب‌سایت‌شون این پروژه در هکاتون ـی که در تورونتو کانادا برگزار شد با اسم Dark Market توسط امیر تاکی شروع (والبته برنده‌ی اون هکاتون) شده که اولین و آخرین کار غیرعادی‌ش هم نبوده و کارهای عجیب‌غریب کم نکرده. اما چیزی که ما امروز باهاش طرف هستیم پروژه‌ایه که توسط برایان هافمن از اون DarkMarket فورک یا منشعب شده با نام OpenBazaar.
با توجه به اینکه Dark Market با مجوز AGPL (که یکی از سخت‌گیرترین مجوزها در دنیای نرم‌افزارهای آزاد هست) تهیه شده بود تیم برایان هافمن مجددن کل سیستم رو از نو می‌نویسن و هیچ کدی از اون در OpenBazaar باقی نمی‌مونه. نسخه اول پروژه رو در ۴ آوریل ۲۰۱۶ و نسخه دوم ۱ نوامبر ۲۰۱۷ (همین چندوقت‌پیش) با مجوز MIT منتشر میشه. سرمایه‌گذاری‌هایی که در این بین روی OpenBazaar شد باعث شد پروژه واقعی‌تر و جدی‌تر بشه.

البته OpenBazaar اولین در نوع خودش نیست. قبلا NashX و شبیه‌تر از اون Bitmarkets که خودش انشعابی از NashX بود وجود داشتن و ایده‌ی فروشگاه غیرمتمرکز رو مطرح کرده بودن ولی OpenBazaar خیلی جامع‌تر و قابل دسترس‌تر از پروژه‌های قبلی هست.

OpenBazaar (در گیت‌‌هاب) یه سیستم (یا بطور دقیق‌تر فروشگاه) غیرمتمرکز Peer-to-Peer هست (درباره معماری‌های کاربری شبکه‌ها بیشتر بخونید). به عبارت دیگه هیچ سرور مرکزی وجود نداره و هیچ کنترلی روی ارتباطات انجام نمی‌شه و ارتباط مستقیما بین اشخاص (یه بطور دقیق‌تر فروشنده و خریدار) برقرار میشه. همه اطلاعات متعلق به خودتون هست و تمامی مبادلات با کریپتوکارنسی‌های معتبر انجام میشه و تبادلات هم کاملا امن هست. هیچ درصدی نه از فروشنده و نه خریدار اخذ نمیشه و کل سیستم بطور کامل آزاد و رایگان هست.

بنظرم فرصت و بهونه‌ی خوبیه تا درمورد چیزهای دیگه‌ای هم حرف بزنم. حسی که نسبت به این فناوری‌ها دارم هیجان توامان با ترس هست. برای من که عادت کردم به دیدن هر مسئله‌ای از هر زاویه‌ی ممکنی، آزادی‌هایی که اینطور سیستم‌ها ایجاد می‌کنن چاقوی دولبه‌ست. نمی‌دونم چقد تو دارک وب چرخ زدین تا حالا ولی این آزادی که برای شما امکان فروختن وسایل دست‌دوم به‌دردنخورتون رو ایجاد می‌کنه برای بعضی‌ها ارائه‌دهنده‌ی فرصت ایجاد مناقصه برای ترتیب بریدن اعضای بدن یه قربانی یا شکنجه‌ی یک بچه هست. یادمون نره همه‌ی انسان‌ها خوب نیستن. حرف حسابم اینه، بدونیم داریم چیکار می‌کنیم و وجه‌های مختلف هر حرکت و تاثیراتش رو بدونیم و مواظب پل‌های پشت‌سرمون هم باشیم.