آراز غلامی

مناسب کارمندان، هنرمندان غیربومی و مهاجران
نسخه PDF این نوشته در لینک راهنمای راهنمای گفتار بدون لهجه ترکی برای پارسی‌زبانان قابل دریافت است.

مقدمه
زبان ترکی به دو الفبای عربی (که در میان ترکان ایران متداول است) و الفبای لاتین (که در جمهوری آذربایجان استفاده می‌شود) نوشته می‌شود. نوع لاتین آن موضوع این کتابچه نیست، اما نوع عربی آن که در آذربایجان ایران استفاده می‌شود، به دلیل تفاوت‌هایی که با الفبای فارسی دارد، باعث سخت‌تر شدن تلفظ‌ها برای پارسی‌زبانان می‌گردد. در این کتابچه، تلاش می‌شود ابهامات موجود برای مخاطبان پارسی‌زبان حل شده و امکان تلفظ صحیح و بدون لهجه برای آنان فراهم گردد. پیش‌فرض این کتابچه این است که خواننده در حد متوسط به دایره لغات و دستورزبان ترکی تسلط دارد و صرفاً در مورد نحوه تلفظ راهنمایی‌هایی ارائه می‌دهد.

بخش اول
الفبای ترکی مانند الفبای فارسی از الفبای عربی ریشه می‌گیرد و همانطور که تلفظ بعضی از حروف در زبان فارسی و عربی یکسان نیست (مانند ح یا ذ یا ظ) در زبان ترکی و الفبای آن نیز برخی از حروف شکل یکسان ولی تلفظ متفاوتی دارند. این حروف به دو گروه صدادار و بی‌صدا تقسیم می‌شوند و عبارتند از:

بی‌صدا: ق، گ، ک، چ، ج
به غیر از حرف «ج» و «چ» باقی‌مانده‌ی حروف در زبان فارسی وجود دارند و صرفا به صورت جابجا تلفظ می‌شوند. در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

ق
احتمالا در مورد نحوه تلفظ «قند» توسط ترک‌زبانان که «گند» می‌گویند شنیده‌اید. این تفاوت از تفاوت آواها در الفبای ترکی و فارسی نشات می‌گیرد. در زبان فارسی حرف «ق» شبیه به «غ» تلفظ می‌شود حال آنکه در ترکی این حرف دقیقا معادل «گ» فارسی تلفظ می‌شود. برای تلفظ «ق» جز جایگزینی ذهنی با «گ» چیزی لازم نیست.
مثال: قَره (سیاه)، قابلاما (قابلمه)، قند، قِیچی (قئیچی)
تلفظ با حروف فارسی: گره، گابلاما، گند، گِیچی

گ
این حرف در زبان ترکی معادل حرف «ج» در فارسی تلفظ می‌شود. تنها کافیست در ذهنتان حرف «گ» را با «ج» جایگزین کنید.
مثال: گل گئداخ (بیا بریم)، گؤردوم (دیدم)
تلفظ با حروف فارسی: جل جئداخ، جؤردوم

ک
این حرف در زبان ترکی معادل حرف «چ» در فارسی تلفظ می‌شود. تنها کافیست در ذهنتان حرف «ک» را با «چ» جایگزین کنید.
مثال: کَلَمَه (کلمه)، کَرَه (کره)
تلفظ با حروف فارسی: چَلَمَه، چَرَه

چ
این حرف در زبان ترکی به‌جای تلفظ در گلو، با تماس مرکز زبان با فک بالایی تلفظ می‌شود. تلاش کنید شبیه به حرف «س» ولی «چ» تلفظ کنید.
مثال: چارشَنبَه (چهارشنبه)

ج
حرف «ج» در زبان و الفبای ترکی شبیه به لهجه‌ی اصفهانی (قصه‌های مجید را به‌خاطر دارید؟) تلفظ می‌شود. به جای تلفظ آن با گلو، تنها مرکز زبان را به فک بالایی بچسبانید و تلاش کنید شبیه به حرف «س» آن را تلفظ کنید.
مثال: جُراب (جوراب)

حال تلاش کنید جمله‌ی زیر را در ذهنتان تبدیل و تلفظ کنید:
گرح گئدم قندی قره قتدانا دولدورام، کره‌لری قویام یخچالا، چارشنبه گونی جاواد گله‌جاق.

راهنما: جرح جئدم گندی گره گتدانا دولدورام، چره‌نی گویام یخچالا، چارشنبه (سارشنبه) جونی جاواد (ساواد) جله‌جاق (جله‌ساق).

صدادار: ؤ، ۆ، ؽ
حروف صدادار فوق در زبان فارسی وجود ندارند ولی در ادامه نحوه تلفظ آن‌ها را یاد خواهیم گرفت.

ؤ
این حرف صدادار در زبان ترکی شبیه به صدای «ــُـ» ولی با جابجایی زبان به سمت جلو تلفظ می‌شود.
مثال: شاه‌گؤلو (شاه‌گُلی)، اؤلماق (مُردن)

ۆ
این حرف صدادار در زبان ترکی شبیه به صدای «او» ولی با جابجایی زبان به سمت جلو تلفظ می‌شود.
مثال: تۆرکۆ (ترکی)، اۆرح (قلب)

ؽ
این حرف صدادار به‌طور کلی در فارسی وجود ندارد و تنها راه تلفظ آن تمرین تلفظ‌نکردنش می‌باشد.
مثال: سؽخؽلماق (له شدن، خسته شدن)، قؽرؽلماق (کنده شدن)
تلفظ با حروف فارسی: سخلماق یا سعخعلماق (تلاش کنید هیچ یک از صداهای _َ _ِ _ُ را استفاده نکنید.)

بخش دوم
حالا که تفاوت‌های الفبای فارسی و ترکی را یاد گرفته‌اید بد نیست سایر حروف این الفبا را هم یاد بگیرید تا به هنگام نوشتن ترکی خواندن نوشته‌های شما برای سایر ترک‌ها راحت‌تر باشد.

در الفبای ترکی به دلیل وابستگی شدید مضامین و مفهوم کلمات به صداها اعراب (_َ _ِ _ُ) و وجود ندارد و همه‌ی آن‌ها میان سایر حروف نوشته می‌شوند. (به غیر از صدای ـَ که تنها در ابتدا و انتهای کلمه نوشته می‌شود و در میان کلمه چشم‌پوشی می‌شود.)

آ ا ـا: آلما (سیب)
اَ ـَ ـه: اریح (زردآلو)، کلمه، گلمه‌سی (آمدنش) *
ائـ ـئـ: ائو (خانه)، هئشزاد
اوْ ـوْ وْ: اوْجاق، اوْردا (آنجا)
اۆ ـۆ ۆ: تۆرکۆ (ترکی)
اۇ ـۇ ۇ: اۇرمیه
اؤ ـؤ ؤ: گؤل (دریاچه)
ای ـی ی: ایران، دیز (زانو)
اؽ ـؽ ؽ: اؽراق (دور، جدا)، مؽخ
ه ـه ح: اۇرح (قلب | برای اینکه با صدای ـَ اشتباه گرفته نشود در آخر کلمه ح نوشته می‌شود)

سایر حروف با الفبای فارسی و عربی یکسان هستند. صرفا تشدید مگر برای کلمات عربی وجود ندارد و با تکرار حرف نوشته می‌شود.

* اگر دقت کنید «گلمه» به خودی خود یک کلمه‌ی جداست برای همین در انتهای آن ـه نوشته می‌شود سپس پسوند کلمه به شکل مجازی به آن می‌چسبد.

شما می‌توانید مواجهه با حقیقت را به تاخیر بیاندازید ولی نمی‌توانید تا ابد فرار کنید.

مدتی‌ست که پیرو تنش‌هایی که در حین بحث کردن در مورد مسائل مختلف با افراد مختلف (مجددا) با آن‌ها مواجه شده‌ام، تصمیم گرفتم یک بار برای خودم، و البته برای دیگران (خصوصا که ممکن است حین دید و بازدید نوروز زیاد اتفاق بیافتد)، در مورد آداب بحث کردن بنویسم.

۱. بحث باید مادبانه باشد
تغییر تن صدا در حین بحث دلیل کافی و وافی برای پایان بحث و حفظ دوستی (اگر ارزشش را داشته باشد) هست.

۲. بحث باید هدف داشته باشد
بحث باید برای رسیدن به هدفی مشخص، دریافت دیدگاه‌های طرف مقابل، یا ارائه دیدگاه‌های خودتان، جهت ترسیم طرز فک طرفین اتفاق بیافتد. غیر از این، بحث صرفا یک گفتگوی دوستانه و در حالت تاریک‌تر، تلاش برای القای نظر یکی از طرفین به سایرین هست.

۳. بحث باید قابل رجوع باشد
تنها و صرفا یک بار شکست در یکی از موارد بحث کافی‌ست تا درک کنید نیازی به بحث نیست. البته صرفا در صورتی که آن طرف شکست‌خورده با وجود غیر منطقی بودن استدلالش همچنان بر گزاره‌ی مورد دفاع خودش اصرار می‌کند.

۴. بحث باید در چارچوب کانتکست باشد
انتقال بحث از لایه‌های شروع شده به لایه‌های عمیق‌تر عموما توسط آن گروهی انجام می‌شود که قصد القای عقاید شخصی‌اش را دارد. نه کسی که مایل به رسیدن به نتیجه‌ای هست. با اتفاق افتادن این تغییر لایه، سریعا به پایان بحث فکر کنید.

(ادامه دارد | شما نیز نظرتان را بنویسید.)

مرتبط:
۷+۱ اصل نسبتا کافی

یک سال دیگر خورشیدی گذشت و این بار، بعد از ۶ سال زندگی مرتبط با مهاجرت به ترکیه (و مهاجرت معکوس و همچنان کار با ترکیه)، با خروج (که چه عرض کنم، نابودی) نقطه‌ی امن و استعفا، چالش بازسازی زندگی کاری از پاییز سال گذشته برای من آغاز شد و همچنان ادامه دارد. در هفته‌ی اخیر اتفاقات نسبتا مثبتی در این باره افتاده است ولی تصمیم دارم تا نهایی شدن همه‌چیز صبر کنم و سپس درموردش بنویسم. صرفا، جهت یادآوری گذر عمر و گذرا بودن همه‌چیز و البته حس خوب شروع دوباره، نوروزتان مبارک!

نصرالدین یک مبدل الفبای فوق‌العاده سریع و پیشرفته است که برای تبدیل متون آذربایجانی با الفبای لاتین به الفبای عربی با دقت بالا طراحی شده است. واژه‌نامه پیشرفته‌ی داخلی آن به نصرالدین این امکان را می‌دهد که تمامی کلمات رایج در زبان ترکی آذربایجانی (مانند انگلیسی، روسی، عربی و فارسی) را با حروف‌نگاری دقیق به شکل صحیح رایج آن در الفبای عربی ترجمه کند.

این پروژه در ابتدا در سال ۲۰۱۴ با نام «کؤچورن» وارد دنیای فناوری شد و در سال ۲۰۲۴ بطور کامل بازنویسی و بازسازی شد. قابلیت‌های جدیدی نظیر تبدیل آنی متن و تبدیل سریع اسناد به آن اضافه شد و واژه‌نامه‌ای با بیشمار کلمه‌ی دارای ریشه خارجی در پس‌زمینه فعال شد تا اطمینان حاصل شود تبدیل متون با دقت صدرصدی انجام می‌شود.

امکانات فعلی نصرالدین:
– تبدیل آنی متن و تبدیل متوالی اسناد Word
– امکان ساده‌سازی الفبا برای خوانش راحت‌تر (ۆ, ۇ, وْ به و همچنین ێ به ی)
– امکان تغییر لهجه (فعلا لهجه معیار و تبریز)
– پشتیبانی از ۴ زبان مرتبط در رابط کاربری

امکانات پیش‌رو:
– بهبود و تسریع تبدیل اسناد با فرمت‌های مختلف (doc, docx و pdf)
– افزایش لغات واژه‌نامه از ۲۵۰۰ مورد فعلی به ۲۵۰,۰۰۰ مورد برای ترجمه‌ی روان‌تر
– بهبود ترجمه و جایگیری پیشوندها و پسوندها برای خوانش بهتر
– اتصال به سیستم ترجمه‌ی گوگل و OpenAI برای پشتیبانی از تمامی زبان‌های دنیا
– تبدیل برعکس الفبا (عربی به لاتین)
– پشتیبانی از ۸ زبان مرتبط در رابط کاربری

اگر علاقه‌مند به کمک در این زمینه بودید حتما با من تماس بگیرید.

نوشتن برای من علاوه بر همه‌ی مزیت‌هایش یک پیام شاخص دارد. اینکه در حال پیشرفت هستم. پیشرفت ذهنی و فکری. اگر در برهه‌ای از زندگی‌ام نمی‌توانم بنویسم به این معنیست که پیشرفتی در افکارم نداشته‌ام. این برهه معادل یک سال آخری بود که در شرکت سابق کار می‌کردم. آشفتگی ذهنی و بی‌رمقی و بی‌انگیزگی هم نتایج‌اش بود. اعتیاد به پولی که ماهانه به دستت می‌رسید و کم‌کم فراموشی آزادی‌یی عملی که قبل از آن داشتی شاید برای خودآگاه من خوشایند بوده ولی ناخودآگاهم با تمام توان مقاومت می‌کرد و چاره‌ای جز ترک این نقطه‌ی امن برایم نگذاشت.

والد درونم ساکت نشسته بود؟ عمرا. همانطور که اگر الان (اگر شغلی دارید) به ترک شغل فکر کنید کل تن و بدنتان می‌لرزد من هم روزهای آخر دچار پانیک شدید بودم. توی وضع فعلی (مملکت مبدا، اخراج‌های پی‌درپی در شرکت‌های خارجی، وضع اقتصادی نابسامان دنیا، ریجکت‌های پی‌درپی قبلی) دست کشیدن از کاری که قاعدتا باید چهاردست‌وپا بچسبی کار راحتی نبود.

نمی‌ترسم؟ می‌ترسم. شدیدا هم می‌ترسم. چرا که پس‌زمینه ذهنی مغزم نمی‌تواند بپذیرد که نداشتن کار قرار نیست مساوی باشد با فلاکت برای مثال ۱۰ سال قبل. برای ۳۰ سال همواره داشتم برای یه آینده یا هدفی تلاش می‌کردم، درس، دانشگاه، سربازی، مهاجرت، شغل، خانه و … حالا بعد ۳۰ سال می‌خواهم هیچکاری نکنم و برای هیچ‌چیزی تلاش نکنم و کوچک‌ترین ایده‌ای ندارم چطور.

این روزها چه می‌کنم؟ مطالعه، تمرین و بازسازی دانشی که برای شغلم نیاز دارم.

برنامه‌ام چیست؟ هیچ‌کاری نکردن تا جای ممکن. اگر بتوانم. اگر نه، ادامه اپلای برای فرصت شغلی‌ِ بهتر.